.
I.
Poort
naar de hel
Dit is de
beruchte ingang van het concentratiekamp Birkenau
(Auschwitz II).
Deze foto is
buiten het kamp genomen. Na mei 1944 stopte de treinrails
voor de poort. Treinen met gedeporteerden vanuit heel
Europa stopten hier, voor het kamp.
.II.
"Perron
van de dood"
Dezelfde poort
vanaf de binnenkant. Hier ziet men het gehele
spoorwegcomplex aan de binnenkant van het kamp, inclusief
de ruimte tussen de spoorrails, het zogenaamde "perron
van de dood". Het was op deze plaats dat de nieuw
aangekomen slachtoffers uit moesten stappen, werden
geselecteerd en waar besloten werd wie direct naar de
gaskamers werd gestuurd.
Het spoorwegcomplex op deze foto werd begin 1944
aangelegd, toen duidelijk werd, dat de deportatie van
Joden uit
Hongarije, inclusief de Joden uit Noord-Transylvanië
en Transcarpatië, die beide gelieërd waren aan
Hongarije, alle voorafgaande aantallen gedeporteerden ver
zou overstijgen. Als gevolg hiervan was Rudolf Höss,
de commandant van Birkenau, tweemaal in Boedapest. Hier
ontmoette hij Eichmann (hoofd van de Gestapo,
verantwoordelijk voor het oplossen van het
"Jodenvraagstuk"), die zijn hoofdkwartier tijdelijk naar
de hoofdstad van Hongarije had verplaatst. In goed
onderling overleg met het Horthy-regime waren zij in
staat de capaciteit van vergassen en cremeren in Birkenau
af te stemmen op de aankomst van de treinen met Joden uit
Hongarije.
III.
Op het "perron van de dood"
In afwachting van een nieuw transport
Het "perron van
de dood" zoals het er in 1944 uitzag. In de lente en
zomer van 1944 voerden 147 treinen met meer dan 6.000
afgesloten en met tralies beveiligde veewagons, 434.351
moeders en kinderen, mannen en vrouwen aan. De gehele
Joodse bevolking van Hongarije en Noord-Transylvanië
arriveerde op het "perron van de dood". HIER, op dit
"perron van de dood", begon de SELECTIE.
Van elk
transport (bestaande uit gemiddeld 3.000 personen) werden
op zijn minst 2.000 personen geselecteerd om te sterven.
Vanaf dit "perron van de dood" dat U voor U ziet en dat
er op het oog rustig bij ligt, werden 2.000 onschuldige
mensen, die niet anders waren dan U na hun aankomst,
DIRECT NAAR DE GASKAMER GESTUURD.
De 1.000
overgebleven mensen werden uitgekozen om slavenarbeid te
verrichten.
Op deze foto
ziet U twee treinen met lege wagons. De mensen uit deze
twee transporten zijn 5 of 6 uur eerder hier uitgestapt.
Op de voorgrond van de foto ziet U een kleine groep
SS-'ers het "perron van de dood" inspecteren in
afwachting van een volgend transport. Achteraan op de
foto ziet U een aantal gevangenen van het zogenaamde
"Canadakommando", die bijna klaar zijn met het sorteren
van de bagage uit de laatst gearriveerde
treinen.
.IV.
Uitladen van het transport
[IV-1]
De trein stopte.
De afgesloten deuren van de wagons werden geopend. Zonder
uitzondering klonken voor elke geopende deur twee
commando's:
Het
eerste: Alle heraus! (Iedereen eruit!)
We
waren blij dit te horen, we konden weer normaal
adem halen.
Het tweede:
Alles dort lassen! (Alle bagage laten
liggen!)
Dit
commando verbaasde ons:
Hoezo,
alles laten liggen?... Alle bagage?... En de warme
winterkleding?... En het beddengoed?... En de
luiers?... En het overgebleven eten?... En de
familiefoto's en boeken?... En de waterflessen?...
En de reisapotheek?...
Maar er was geen
tijd voor dit soort vragen, laat staan voor de antwoorden
op deze vragen.
Het uitladen van
de wagons was begonnen.
.[IV-2]
In een oogopslag
kunt U constateren, dat de mensen uit het transport
voornamelijk moeders met kinderen zijn.
De verklaring:
Vanaf 1941 werden Joodse mannen tussen 21 en 45 jaar
(soms zelfs ouder) in arbeidscommando's samengevoegd en
als dwangarbeiders ingezet. Zij werden bijna uitsluitend
ingezet in de Oekraïne, om daar de velden achter de
linies te zuiveren van landmijnen. Zo kwam het, dat de
verantwoordelijkheid voor het gezin tijdens de deportatie
vanaf het getto tot het binnengaan van de gaskamer op de
schouders van onze "zachtaardige en heilige" moeders
rustten.
.[IV-3]
Ondanks het feit
dat het commando "Alles dort lassen" ontelbare
keren werd gegeven, probeerden sommige, zoals op de foto
te zien is, kleine tassen of koffers mee te nemen. De SS
deed alsof men het niet zag. Zij hadden slechts baat bij
een soepel en snel verloop en in het bijzonder bij het
voorkomen van paniek, schreeuwen, huilen,
woordenwisselingen of andere vormen van gewelddadige
confrontaties.
.[IV-4]
Een overzicht
van "het perron van de dood", nadat een transport is
uitgeladen. Achteraan op de foto ziet U links en rechts
van de spoorweg twee gebouwen met elk een grote
schoorsteen. Dat waren de crematoria II en
III.
.[IV-5]
Op 9 juni 1944
bevond ik mij met mijn familie vlak voor een lege wagon,
precies zo een als op de foto. Dicht opeengepakt, nerveus
en nieuwsgierig te vernemen: Waar zijn we? Wat is men met
ons van plan? Welk lot wacht ons? Met grote tegenzin
luisterden wij naar de eerste woorden die tegen ons
werden gesproken sinds we waren gearresteerd en gedwongen
waren in het getto te gaan wonen. De aan ons gerichte
toespraak klonk ongeveer zo:
Dames
en heren,
We weten
dat U vermoeid bent en dat U een lange en vermoeiende
reis hebt gehad. Er was weinig voedsel en water. Het
spijt ons, maar dit was niet onze fout. Dat alles is
nu achter de rug. Wij zullen U onderbrengen in een
kamp en zij die normaal kunnen werken zullen onder
normale omstandigheden leven.
Het spijt
ons, dat we U onplezierig nieuws moeten brengen.
Helaas hebben we vandaag geen transport naar het kamp
waar U zult wonen en werken. Het kamp ligt ongeveer 3
kilometer verderop. Daarom vragen wij U het
volgende:
Alle
vrouwen, moeders met kinderen niet ouder dan 14
jaar, alle mannen die ziek of gehandicapt zijn,
gaan naar de linkerkant.
De
rest, in staat om te werken en om naar het kamp te
lopen blijven staan aan de rechterkant van het
perron.
Na de
onmenselijke opeenhoping in de trein, de honger en de
dorst die ons kwelden tijdens de reis van het getto naar
Birkenau. Na de angst, de radeloosheid die ons allen,
maar vooral de moeders met kinderen overmanden, gaf de
verrassend begripvolle en vriendelijke toespraak ons weer
wat hoop.
Zo kon het
gebeuren, dat in minder dan een uur, soms in tien minuten
families uiteen werden gereten en voor eeuwig van elkaar
werden gescheiden.
.
V.
Eeuwige scheiding
[V-1]
In een zeer
korte tijd hadden alle moeders met kinderen zich
verzameld aan de linkerzijde van het perron.
Kijk naar de
kleine kinderen links op de foto. Let op de onschuldige
blik waarmee zij U recht in de ogen kijken. Over een paar
minuten zullen zij hun noodlot tegemoet gaan.
Waarom dit
alles? Wie had het recht om te oordelen over leven en
dood van meer dan EEN MILJOEN van deze kinderen, met als
enige reden dat zij Joods geboren waren? Wat kan, wat
moet er gebeuren om dergelijke ten hemelschreiende
misdaden te voorkomen? Nu en in de toekomst?
.[V-2]
Voor een
treinwagon is een andere groep moeders met kinderen
verzameld, die (zoals hun is verteld) staat te wachten op
vervoer met een vrachtwagen naar het kamp, waar zij de
rest van de oorlog zullen wonen.
Deze foto kan in
de verste verte niet weergeven welk drama hier is
vereeuwigd. Sta alstublieft even stil bij de gedachte dat
degene op de foto in de veronderstelling zijn dat zij
snel weer verenigd zullen worden met hun
familie.
Ik moet
toegeven, dat vandaag, na 60 jaar, de diepste wond die
maar niet wil genezen mij werd toegebracht door de
scheiding van mijn familie op het "perron van de dood".
Ik werd
gescheiden van mijn familie zonder mijn moeder te
kussen… Zonder mijn tweeling broers en de kleine
Valentin te omhelzen… Wie hield het voor mogelijk
dat alles dat de SS-'er vertelde een grote cynische
leugen was… Wie hield voor mogelijk dat, toen ik het
vertrek van mijn moeder, die Valentin een handje gaf en
die mijn tweeling broers maande niet af te dwalen,
gadesloeg, ik feitelijk keek naar mijn moeders de laatste
reis.
[V-3]
Een
groep mannen, wachtend op de selectie.
.[V-4]
Een andere groep
mannen, wachtend op de selectie. Als zij merken dat zij
gefotografeerd worden, kijken zij recht in de
camera.
.[V-5]
In deze groep,
die richting het selectiecomité loopt, zijn een
aantal mensen, die geen enkele kans hebben voor werk te
worden geselecteerd. Zij zullen uit de groep worden
gehaald en direct naar de gaskamers worden gestuurd. Het
kind in de eerste rij (tweede persoon van links) is
zonder zijn moeder en waarschijnlijk door zijn vader in
de colonne meegenomen in de hoop de selectie door te
komen. IJdele hoop, want hij heeft geen enkele kans en
zal met zekerheid uit de colonne worden gehaald en naar
de gaskamer worden gestuurd.
Hetzelfde lot
wacht ook - zoals zoveel anderen- de twee ouderen met de
wandelstokken in het midden van de foto.
.[V-6]
De opa's en de
oma's, de invaliden en de zieken, die niet langer konden
staan werden ook gegroepeerd voor de wagons, wachtend op
de vrachtauto's die hen zouden komen ophalen.
De vrachtauto's
zouden komen, zij zouden worden weggebracht, maar niet
naar het familiekamp, maar rechtstreeks naar de
gaskamers.
.VI.
De grote selectie
[VI-1]
Eindelijk worden
de groepen met mannen en jongens boven 14 jaar aan een
kant en de vrouwen, moeders en kinderen jonger dan 14
jaar aan de andere kant worden in twee aparte colonnes
opgesteld.
Voor elke
colonne staan de SS-'ers van het Selectie Comité
te overleggen.
De grote
selectie op leven en dood staat op het punt te
beginnen.
.[VI-2]
Elke keer begint
de selectie met de colonne bestaande uit jonge vrouwen,
moeders en hun kinderen. De jonge vrouwen die geen kind
dragen, worden uit de rij gehaald en naar een plek
gestuurd, waar vrouwen die kunnen werken worden
verzameld. De rest, het overgrote deel van de colonne,
gaat rechtstreeks naar de gaskamers. Als het hoofd van
het SS-Selectie Comité een jonge vrouw ziet met
een baby op haar arm (zoals op de foto) vraagt hij haar
op een nette en rustige toon:
"Mevrouw,
ik zie naast U een oudere vrouw, die de oma of tante
van Uw kind zou kunnen zijn. Misschien kunt U de baby
bij haar laten, zodat U op eigen kracht het kamp kunt
bereiken? En deze colonne kunt verlaten"
Sommige vrouwen
gaven gehoor aan het verzoek en redde zich, zonder het
zich te realiseren, in elk geval tijdelijk het leven.
Anderen, die hun baby daarna nog steviger vasthielden
werden hysterisch en begonnen te schreeuwen:
Ik
geef mijn baby niet af. Het is mijn kind! Ik zou nog
liever sterven dan gescheiden worden van mijn
baby!"
"Mevrouw,
veroorzaakt U alstublieft geen paniek! Ik heb U niets
bevolen, slechts een voorstel gedaan. Als U dat niet wilt
is het ook goed, Gaat U verder aub!" Waarna de vrouw,
gelukkig met het resultaat, met een hand de baby
vasthoudt en met de andere de tranen uit haar ogen veegt,
verder op weg gaat naar de gaskamers die slechts nog 500
tot 600 meter verwijderd zijn.
.[VI-3]
De selectie
begint op een ordentelijke wijze. De SS-'ers zijn kalm en
hun vriendelijke woorden camoufleren hun onvoorstelbare
slechtheid.
Niemand, maar
dan ook absoluut niemand uit de slenterende colonne kan
bedenken dat elke stap vooruit, een stap dichter naar het
einde zal zijn, nu niet verder meer dan 500
meter.
.[VI-4]
De selectie van
de colonne vrouwen en moeders met kinderen onder 14 jaar
is bijna afgerond. Over een paar minuten zal de selectie
van de colonne mannen en jongens boven 14 jaar
beginnen.
.[VI-5]
De selectie van
mannen die kunnen werken is begonnen.
.[VI-6]
Een groep
volwassenen geselecteerd voor dwangarbeid.
.VII.
Groep vrouwen geselecteerd om te werken
[VII-1]
Op de gezichten
en in de ogen van deze vrouwen, die zijn geselecteerd om
te werken is duidelijk hun zorg, nervositeit, zeg maar
gerust hun angst af te lezen.
Alsof ze zich
afvragen:
"Wanneer zullen wij onze geliefden van wie wij
gescheiden zijn weer zien?"
.[VII-2]
Geselecteerd om
te werken en onderweg naar het vrouwenkamp.
.VIII.
Naar de gaskamer
[VIII-1]
Moeders en een
grootmoeder lopen met hun kinderen op de arm of aan de
hand langs de spoorweg richting de gaskamers.
Aan hun blik kun
je aflezen, dat zij in gedachten overal mee bezig zijn,
behalve met hun naderende dood.
.[VIII-2]
Twee moeders,
een met een baby in haar armen worden omringd door 7
kinderen die bezig zijn aan hun laatste reis.
Het is waarlijk
ontroerend om de drie jongens voorop te zien. Het
jongentje in het midden - hij kan niet ouder zijn dan 4
of 5 jaar - houdt zijn twee jongere broertjes stevig
vast, zodat zij niet kunnen verdwalen op weg naar
…… Op weg naar wat? Op weg naar hun
dood!
Hoe ongelofelijk
dit alles is…..en toch, de harde waarheid is, dat
het allemaal echt is gebeurd.
[VIII-3]
Dit is werkelijk
een van de meest bekende foto's. Deze foto staat symbool
voor de reis langs de spoorweg van het "perron van de
dood" naar de gaskamer. Deze reis werd door meer dan
één miljoen Joden ondernomen, van wie het
merendeel moeders met hun kinderen onder de 14 jaar,
zieken, gehandicapten en ouderen.
.
IX.
De laatste halte
Hierna volgen
vier foto's die een begin van de terugkeer naar
normaliteit uit lijken te stralen. De moeders lijken
rustiger en ze kijken hun kinderen aan zonder dat hun
ogen angst uitstralen.
En toch…de
foto's geven een ontnuchterend beeld van de volgorde van
gebeurtenissen en geven misschien wel de meest
dramatische ogenblikken van deze hele lijdensweg
weer.
De moeders die U
ziet werd verteld dat ze niet ver meer hoefden te gaan,
maar dat zij te moe leken om nog verder te gaan en er
bovendien een mooi open stukje in het bos was, daarom
werd een korte pauze ingelast. Toen de kinderen de bomen
en bronnen zagen, begonnen zij erheen te lopen. Eindelijk
konden zij zoveel water drinken als zij zelf wilden.
Anderen vonden nog wat etensrestjes in hun zakken en
begonnen hierop te kauwen. De moeders vonden de kracht om
te glimlachen bij het zien van hun kinderen.
Maar niemand kan
de donkere waarheid vermoeden. De bomen waar de groep nu
van geniet zijn aangeplant met een bedoeling. Namelijk de
camouflage van de achterliggende gebouwen, de gaskamers
en de crematoria. Tot daar is het niet verder dan 30
meter.
De verklaring
voor deze onverwachte pauze is eenvoudig en
morbide.
Niettegenstaande
de Pruisische punctualiteit is bij de vernietiging van de
vorige groep een kleine fout opgetreden. Of het cremeren
van de vorige groep is niet afgerond, of de kleedkamers
of de gaskamers zijn nog niet genoeg gelucht. In elk
geval moet de nieuwe groep wachten. Nadat het probleem is
opgelost zullen zij verder gaan en de laatste 30 meter
naar hun dood afleggen.
.[IX-1]
De menselijke
wezens die U hier op de foto ziet - de kinderen, en
vooral de kinderen (alsof het engelen zijn die op aarde
zijn neergedaald), hun liefhebbende moeders, de
godvrezende ouderen - waren schuldig aan
één ding. Zij werden als Jood op deze aarde
geboren. Als gevolg hiervan werden zijn vernederd en
belogen zoals zij nog nooit vernederd en belogen
waren.
Zij werden met
een onvoorstelbaar cynisme vernederd en belogen, een
cynisme dat verwerpelijker is dan welke barbaarse of
onmenselijke misdaad ook.
Leden van het
Germaanse ras die zichzelf zagen als "Übermenschen"
vertelde deze onschuldige en reine menselijke wezens, dat
zij wat konden rusten in het nabij gelegen bos, zodat zij
weer uitgerust verder konden naar het verderop gelegen
familiekamp.
In werkelijkheid
was het voor allen die U op de foto ziet, "de laatste
rustpauze in hun leven". Enkele tientallen meters voorbij
het gordijn, gevormd door takken en bomen lagen de goed
geventileerde crematoria met de open deuren van de
kleedkamers en de gaskamers met een capaciteit van 2.000
personen al op hen te wachten. De 15 ovens gebouwd op de
gaskamers waren niet gedoofd, om geen tijd te verliezen
met het opnieuw aansteken van de ovens.
.[IX-2]
De mensen in de
voorste rij merkten op dat zij werden gefotografeerd en
kijken kalm in de richting van de fotograaf.
De mensen in de
achterste rijen gaan, op een ontspannen manier, door met
de gesprekken. Misschien spreken zij de hoop uit, dat het
ergste gedeelte van hun lijdensweg nu achter de rug
is.
De stuitende
waarheid: Allen op deze foto zijn na een korte tijd
opgestaan, liepen door de rij met bomen op de achtergrond
van de foto, gingen het gebouw in, werden in de gaskamer
geduwd, waarna hun ontzielde lichamen in rook en as
werden veranderd.
.
[IX-3]
De kinderen
wachten kalm. Waar wachten zij op? Niemand wist het
antwoord.
In elk geval, nu
konden zij frisse lucht inademen, ze konden gaan liggen,
ze konden gaan zitten en als ze wilden konden ze ook
rondlopen. Ook de moeders hadden rust gevonden. De twee
moeders aan de rechterzijde van de foto, konden als door
een wonder zelfs even glimlachen. Het zou echter zeker
voor de laatste keer zijn!
Over enkele
tientallen minuten zullen zijn naakt in de gaskamer staan
en hun kinderen zo hoog mogelijk optillen, om ze een
klein beetje extra tijd te geven en hun leven met een
paar seconden te verlengen.
.[IX-4]
Wie kan deze
kinderen ergens van beschuldigen?
Wie waagt het
hun nagedachtenis niet te eren?
.X.
Het sorteren van de buit
Terwijl de
selectie in volle gang was en 2/3 van de nieuwkomers
geselecteerd werd om te sterven (in de gaskamer geduwd en
gecremeerd in de ovens) en de rest in het kamp werd
opgesloten om op andere manieren te sterven -
dwangarbeid, honger, ziekte, medische experimenten
("Experimente an lebendigen Menschen"), executies etc. -
werd de achtergebleven bagage door "Häftlinge"
(gevangenen) die deel uitmaakte van het "Canadacommando"
doorzocht. De buit werd gesorteerd en in diverse
categorieën verdeeld, zoals schoenen, beddengoed,
kleding, horloges, juwelen etc. en vervolgens
ondergebracht in één van de 30 warenhuizen
niet ver van het "perron van de dood". Vandaaruit werd de
buit naar Duitsland verzonden.
.XI.
…En het rad van de dood blijft
draaien
Zes
uur zijn voorbij gegaan sinds de laatste groep in
Auschwitz-Birkenau aankwam en het "perron van de dood"
heeft verlaten… En nu? Een nieuwe trein wordt
verwacht. Een nieuwe trein met opnieuw een groep van
3.000 onschuldige Joden, voorbestemd om te
sterven.
…En het rad
van de dood blijft gedurende de lente en de zomer van
1944 draaien, dag en nacht, zonder te stoppen.
